POLACY W PLYMOUTH

Polacy w Plymouth

Pierwsze znaczące powiązania Polaków z Plymouth miały miejsce w czasie II wojny światowej, kiedy to po klęsce kampanii wrześniowej i ewakuacji polskich jednostek marynarki wojennej utworzono tu bazę zborną, a potem siedzibę komendy południowej polskiej Marynarki Wojennej. Do dziś na ulicy Albert Road istnieje budynek, w którym istniała Szkoła Podchorążych Marynarki Wojennej mieszcząca się uprzednio na ORP Gdynia.

4 lipca 1945 brytyjski rząd Clement’a Attlee poinformował polski rząd w Londynie, że oficjalnie przestaje uznawać go za oficjalny rząd Polski. 8 czerwca 1946 zwycięstwo aliantów została uroczyście celebrowane wielką paradą wojsk sprzymierzonych, wspólnie maszerowały oddziały wojska Brytyjskie i jej imperium, a także USA, Francji, Belgii, Brazylii, Czechosłowacji, Danii, Egiptu, Etiopii, Grecji, Iranu, Iraku, Luksemburga, Meksyku, Nepalu, Holandii, Norwegii and Transjordanii, Fidżi, Labuanu i Seszeli. Polskie siły zbrojne nie zostały zaproszone do wielkiej parady w Londynie i innych miastach, na skutek „sugestii” Józefa Stalina.

Tak więc naród, który był pierwszym sojusznikiem Wielkiej Brytanii w mrocznych latach od 1939 do 1941, który także przyczynił się do ostatecznego zwycięstwa nad Niemcami na wszystkich frontach, został haniebnie zignorowany. Jedynym miastem, w którym „sugestia” sowiecka została zignorowana było Plymouth. W lipcu 1946 r. oddziały Polskiej Marynarki Wojennej ruszyły z North Hill do centrum miasta. [informacja od Martina Hazell’a

Kolejnym miejscem związanym z Polską Marynarką Wojenną jest tablica pamiątkowa zaprojektowana i wykonana przez M. Lubelskiego i odsłonięta w 1950 roku. Umieszczono ją na ścianie Bazy Morskiej w Devonporcie przy Fore Street, w tym miejscu bowiem w czasie drugiej wojny były koszary Polskich Marynarzy. Z czasem koszary Royal Navy rozrosły się, więc tablica była niedostępna dla zwiedzających. Przeniesiono ją 23 listopada 1969 roku na scianę przy bramie doków na Albert Street. Obecnie tablica znajduje się w Remembrance Garden koło Belvedere na Hoe.

Corocznie w niedzielę pamięci (Remembrance Sunday) burmistrz Plymouth, przedstawiciele Admiralicji, a także inne organizacje, w tym Polska Szkoła Sobotnia, składają wieńce i oddają hołd tym, którzy walczyli u boku Royal Navy w czasie II wojny światowej.

Na początku wojny Plymouth uważane było za miasto poza zasięgiem Luftwaffe (niemieckiego lotnictwa), jednak w 1940, a zwłaszcza po niszczących nalotach z marca i kwietnia 1941 Dowództwo RAF-u zdecydowało o wzmocnieniu osłony lotniczego tego regionu przez stworzenie lotniska w pobliżu Plymouth. Polscy piloci z dywizjonu 302 (Poznańskiego) stacjonowali od 7 października 1941 do 15 maja 1942 w nowopowstałej bazie RAF-u w Harrowbeer, gdzie mieli za zadanie osłonę portów i baz morskich w Plymouth i Devonport.

15 sierpnia 1981 roku w 40-tą rocznicę utworzenia lotniska pierwszy dowódca bazy kapitan E.F Ward odsłonił tablicę pamiątkową poświęconą pilotom brytyjskim, kanadyjskim, czeskim, francuskim, polskim i amerykańskim. Drugim miejscem pamięci lotników RAF-u jest Pomnik RAF i lotnictw sprzymierzonych na Hoe w Plymouth, odsłonięty przez wice marszałka sił powietrznych RAF Dona Bennetta dnia 3 września 1989 roku, w 50-tą rocznicę wypowiedzenia wojny przez Wielką Brytanię.

4 lipca 1943 roku premier rządu polskiego na uchodźctwie gen Władysław Sikorski wraz z kilkunastoma osobami zginęli w katastrofie samolotu zaraz po starcie z lotniska na Gibraltarze. Ciało gen Sikorskiego wydobyte z pokładu wraku samolotu Liberator zostało przewiezione do Wielkiej Brytanii na pokładzie niszczyciela ORP „Orkan”, który zawinął do portu w Plymouth 10 lipca 1943 roku, potem ciało premiera zostało przewiezione do Londynu.

Na początku lat 70-tych roku powstało Anglo-Polskie Towarzystwo Kulturalne w celu utrzymania i promocji polskiej kultury - w szczególności wśród dzieci i młodzieży w Plymouth. Grupa Towarzystwa Ludowego "Krakowia" szybko stała się znana w mieście i w 1986 roku wzięła udział w Międzynarodowym Festiwalu Zespołów Polonijnych w Rzeszowie. Założono także Polską Szkołę Sobotnią mającą siedzibę w szkole Notre Dame (istniejącą do lat 90-tych).

Jednym z czterech celów Towarzystwa było ustanowienie partnerstwa między miastami Plymouth i Gdynia, a jego działania na forum Rady Miejskiej w znacznym stopniu przyczyniły się do osiągnięcia tego celu. Dwa miasta podpisały formalne porozumienie partnerskie 11 września 1976 roku.

Towarzystwo Kulturalne rozpadło się w 1990 roku, więc w interesie partnerstwa miast powstał Plymouth-Gdynia Twinning Panel, którą stanowi grupa 15 członków, spotykających się co sześć tygodni, aby omówić postępy i działania partnerskie. Organizacja ta bierze udział w szeregu imprez w ciągu roku, aby zebrać fundusze na działania związane z współpracą miast. Panel dał wsparcie finansowe dla Szpitala Miejskiego w Gdyni i lokalny sierociniec.

W Plymouth istnieje wiele miejsc związanych z Polską. Jedną z ulic wlotowych do mista nazwano Gdynia Way, a ponad nią istnieje most, który został pomalowany w kaszubskie wzory. Fontanna w centrum miasta na rondzie St Andrews Cross została również nazwana na cześć polskiego miasta partnerskiego.

Kolejny rozdział w historii miasta, którym polska społeczność odcisnęła i odciska swoje piętno jest to okres od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej w kwietniu 2004 roku. Wielka Brytania otworzyła swoje granice i ogromna fala polskiej emigracji rozlała się po całej wyspie, docierając do najdalszych jej zakątków.

Trudno jest oszacować jak wielu Polaków przybyło do Plymouth, różne źródła podają inne dane. Wydaje się, że szczytowym okresem fali emigracyjnej był rok 2006, kiedy to polska społeczność mogła liczyć nawet 20 tysięcy. W latach późniejszych ten odsetek stale się zmniejszał i tak naprawdę narodowy spis ludności, który będzie miał miejsce w roku 2011 dokładnie określi tę liczbę.

* * *

Jeśli macie inne informacje dotyczące tego tematu prosze o przesyłanie ich na maila: polish.school.plymouth@gmail.com

Polska Szkoła Sobotnia w Plymouth