top of page






Polska Szkoła Sobotnia w Plymouth
Polish Saturday School in Plymouth

Polacy w Plymouth
Pierwsze znaczÄ…ce powiÄ…zania Polaków z Plymouth miaÅ‚y miejsce w czasie II wojny Å›wiatowej, kiedy to po klÄ™sce kampanii wrzeÅ›niowej i ewakuacji polskich jednostek marynarki wojennej utworzono tu bazÄ™ zbornÄ…, a potem siedzibÄ™ komendy poÅ‚udniowej polskiej Marynarki Wojennej. Do dziÅ› na ulicy Albert Road istnieje budynek, w którym istniaÅ‚a SzkoÅ‚a Podchorążych Marynarki Wojennej mieszczÄ…ca siÄ™ uprzednio na ORP Gdynia.


*

4 lipca 1945 brytyjski rzÄ…d Clement’a Attlee poinformowaÅ‚ polski rzÄ…d w Londynie, że oficjalnie przestaje uznawać go za oficjalny rzÄ…d Polski. 8 czerwca 1946 zwyciÄ™stwo aliantów zostaÅ‚a uroczyÅ›cie celebrowane wielkÄ… paradÄ… wojsk sprzymierzonych, wspólnie maszerowaÅ‚y oddziaÅ‚y wojska Brytyjskie i jej imperium, a także USA, Francji, Belgii, Brazylii, CzechosÅ‚owacji, Danii, Egiptu, Etiopii, Grecji, Iranu, Iraku, Luksemburga, Meksyku, Nepalu, Holandii, Norwegii and Transjordanii, Fidżi, Labuanu i Seszeli. Polskie siÅ‚y zbrojne nie zostaÅ‚y zaproszone do wielkiej parady w Londynie i innych miastach, na skutek „sugestii” Józefa Stalina.
*

Kolejnym miejscem zwiÄ…zanym z PolskÄ… MarynarkÄ… WojennÄ… jest tablica pamiÄ…tkowa zaprojektowana i wykonana przez M. Lubelskiego i odsÅ‚oniÄ™ta w 1950 roku. Umieszczono jÄ… na Å›cianie Bazy Morskiej w Devonporcie przy Fore Street, w tym miejscu bowiem w czasie drugiej wojny byÅ‚y koszary Polskich Marynarzy. Z czasem koszary Royal Navy rozrosÅ‚y siÄ™, wiÄ™c tablica byÅ‚a niedostÄ™pna dla zwiedzajÄ…cych. Przeniesiono jÄ… 23 listopada 1969 roku na scianÄ™ przy bramie doków na Albert Street. Obecnie tablica znajduje siÄ™ w Remembrance Garden koÅ‚o Belvedere na Hoe.
Tak wiÄ™c naród, który byÅ‚ pierwszym sojusznikiem Wielkiej Brytanii w mrocznych latach od 1939 do 1941, który także przyczyniÅ‚ siÄ™ do ostatecznego zwyciÄ™stwa nad Niemcami na wszystkich frontach, zostaÅ‚ haniebnie zignorowany. Jedynym miastem, w którym „sugestia” sowiecka zostaÅ‚a zignorowana byÅ‚o Plymouth. W lipcu 1946 r. oddziaÅ‚y Polskiej Marynarki Wojennej ruszyÅ‚y z North Hill do centrum miasta. [informacja od Martina Hazell’a



Na poczÄ…tku wojny Plymouth uważane byÅ‚o za miasto poza zasiÄ™giem Luftwaffe (niemieckiego lotnictwa), jednak w 1940, a zwÅ‚aszcza po niszczÄ…cych nalotach z marca i kwietnia 1941 Dowództwo RAF-u zdecydowaÅ‚o o wzmocnieniu osÅ‚ony lotniczego tego regionu przez stworzenie lotniska w pobliżu Plymouth. Polscy piloci z dywizjonu 302 (PoznaÅ„skiego) stacjonowali od 7 października 1941 do 15 maja 1942 w nowopowstaÅ‚ej bazie RAF-u w Harrowbeer, gdzie mieli za zadanie osÅ‚onÄ™ portów i baz morskich w Plymouth i Devonport.
15 sierpnia 1981 roku w 40-tÄ… rocznicÄ™ utworzenia lotniska pierwszy dowódca bazy kapitan E.F Ward odsÅ‚oniÅ‚ tablicÄ™ pamiÄ…tkowÄ… poÅ›wiÄ™conÄ… pilotom brytyjskim, kanadyjskim, czeskim, francuskim, polskim i amerykaÅ„skim. Drugim miejscem pamiÄ™ci lotników RAF-u jest Pomnik RAF i lotnictw sprzymierzonych na Hoe w Plymouth, odsÅ‚oniÄ™ty przez wice marszaÅ‚ka siÅ‚ powietrznych RAF Dona Bennetta dnia 3 wrzeÅ›nia 1989 roku, w 50-tÄ… rocznicÄ™ wypowiedzenia wojny przez WielkÄ… BrytaniÄ™.

Corocznie w niedzielÄ™ pamiÄ™ci (Remembrance Sunday) burmistrz Plymouth, przedstawiciele Admiralicji, a także inne organizacje, w tym Polska SzkoÅ‚a Sobotnia, skÅ‚adajÄ… wieÅ„ce i oddajÄ… hoÅ‚d tym, którzy walczyli u boku Royal Navy w czasie II wojny Å›wiatowej.
*
4 lipca 1943 roku premier rzÄ…du polskiego na uchodźctwie gen WÅ‚adysÅ‚aw Sikorski wraz z kilkunastoma osobami zginÄ™li w katastrofie samolotu zaraz po starcie z lotniska na Gibraltarze. CiaÅ‚o gen Sikorskiego wydobyte z pokÅ‚adu wraku samolotu Liberator zostaÅ‚o przewiezione do Wielkiej Brytanii na pokÅ‚adzie niszczyciela ORP „Orkan”, który zawinÄ…Å‚ do portu w Plymouth 10 lipca 1943 roku, potem ciaÅ‚o premiera zostaÅ‚o przewiezione do Londynu.

Na poczÄ…tku lat 70-tych roku powstaÅ‚o Anglo-Polskie Towarzystwo Kulturalne w celu utrzymania i promocji polskiej kultury - w szczególnoÅ›ci wÅ›ród dzieci i mÅ‚odzieży w Plymouth. Grupa Towarzystwa Ludowego "Krakowia" szybko staÅ‚a siÄ™ znana w mieÅ›cie i w 1986 roku wzięła udziaÅ‚ w MiÄ™dzynarodowym Festiwalu ZespoÅ‚ów Polonijnych w Rzeszowie. ZaÅ‚ożono także PolskÄ… Szkołę SobotniÄ… majÄ…cÄ… siedzibÄ™ w szkole Notre Dame (istniejÄ…cÄ… do lat 90-tych).
Jednym z czterech celów Towarzystwa byÅ‚o ustanowienie partnerstwa miÄ™dzy miastami Plymouth i Gdynia, a jego dziaÅ‚ania na forum Rady Miejskiej w znacznym stopniu przyczyniÅ‚y siÄ™ do osiÄ…gniÄ™cia tego celu. Dwa miasta podpisaÅ‚y formalne porozumienie partnerskie 11 wrzeÅ›nia 1976 roku.
Towarzystwo Kulturalne rozpadÅ‚o siÄ™ w 1990 roku, wiÄ™c w interesie partnerstwa miast powstaÅ‚ Plymouth-Gdynia Twinning Panel, którÄ… stanowi grupa 15 czÅ‚onków, spotykajÄ…cych siÄ™ co sześć tygodni, aby omówić postÄ™py i dziaÅ‚ania partnerskie. Organizacja ta bierze udziaÅ‚ w szeregu imprez w ciÄ…gu roku, aby zebrać fundusze na dziaÅ‚ania zwiÄ…zane z wspóÅ‚pracÄ… miast. Panel daÅ‚ wsparcie finansowe dla Szpitala Miejskiego w Gdyni i lokalny sierociniec.
W Plymouth istnieje wiele miejsc zwiÄ…zanych z PolskÄ…. JednÄ… z ulic wlotowych do mista nazwano Gdynia Way, a ponad niÄ… istnieje most, który zostaÅ‚ pomalowany w kaszubskie wzory, w roku 2021 most uzyskal nowa wzor, a nasza szkola brala aktywny udzial w projekcie nowego mostu. Fontanna w centrum miasta na rondzie St Andrews Cross zostaÅ‚a również nazwana na cześć polskiego miasta partnerskiego.


*
Kolejny rozdziaÅ‚ w historii miasta, którym polska spoÅ‚eczność odcisnęła i odciska swoje piÄ™tno jest to okres od wstÄ…pienia Polski do Unii Europejskiej w kwietniu 2004 roku. Wielka Brytania otworzyÅ‚a swoje granice i ogromna fala polskiej emigracji rozlaÅ‚a siÄ™ po caÅ‚ej wyspie, docierajÄ…c do najdalszych jej zakÄ…tków.

Trudno jest oszacować jak wielu Polaków przybyÅ‚o do Plymouth, różne źródÅ‚a podajÄ… inne dane. Wydaje siÄ™, że szczytowym okresem fali emigracyjnej byÅ‚ rok 2006, kiedy to polska spoÅ‚eczność mogÅ‚a liczyć nawet 20 tysiÄ™cy. W latach późniejszych ten odsetek stale siÄ™ zmniejszaÅ‚ i tak naprawdÄ™ narodowy spis ludnoÅ›ci, który bÄ™dzie miaÅ‚ miejsce w roku 2031 dokÅ‚adnie okreÅ›li tÄ™ liczbÄ™.
*
* * *
bottom of page